De KLM Lockheed Constellation PH-TDF Franeker is onderweg van Batavia naar Schiphol en maakt een tussenstop in Bombay (Mumbai) Indië. Het weer is slecht en de aanvliegroute voert door heuvelachtig gebied. Het toestel vliegt te pletter tegen de 674 voet hoge heuvel van Ghatkobar. Alle 45 inzittenden komen om het leven.
De prelude:
Het zijn moeilijke tijden in het oude Nederlands Indië. De strijd om de onafhankelijkheid laait hoog op. Het Nederlands koloniale gezag probeert met militair ingrijpen de orde te herstellen, de “Tweede Politionele Actie” zoals de koloniale oorlog werd genoemd.
Amerika is het niet eens met de houding van de Nederlandse regering. Om dat negatieve beeld bij te stellen nodigt de Nederlandse regering een groep Amerikaanse journalisten uit om in Indië het beleid van Nederland in De Oost met eigen ogen te kunnen zien. Op 16 juni landde de KLM Constellation Roermond met het gezelschap in Batavia. De Roermond is op de terugvlucht op 23 juni 1949 neergestort bij Bari in Italië. Daarvan is de oorzaak nooit bekend geworden.
De goodwill-trip was een groot succes. De journalisten zagen de belangen van een koloniaal Nederland tegenover een communistisch Indonesië en zouden bij terugkomst in Nederland en Amerika positief gaan schrijven over de pogingen van Nederland om het communisme in De Oost buiten de deur te houden. Tijdens het verblijf in Indië wordt het gezelschap uitgenodigd voor een tussenstop in New Delhi India voor een interview met de Indiase president.
In plaats van de Roermond gaat nu de KLM Constellation Franeker de dertien Amerikaanse journalisten terugvliegen, met een omweg via New Delhi. Na het interview in New Delhi gaat het gezelschap op 12 juli weer aan boord van de Franeker voor de terugreis naar Nederland.
Er zijn 35 passagiers, waaronder de 13 journalisten, en een 10-koppige bemanning.
Het verloop:
De Franeker is om 00.39 GMT uit New Delhi vertrokken om rond 9 uur lokale tijd in Bombay te landen. Het weer is slecht, met zware moesson regens, en de vliegers zijn onbekend met het landen op het vliegveld Santa Cruz, dat ten noorden van Bombay tussen de heuvels ligt.
Rond 08.22 uur lokale tijd nadert de Franeker Santa Cruz vanuit het noordwesten, op een hoogte van 7000 voet. Het weer is slechter dan verwacht. Op dat moment gaf de naderings verkeersleiding een zicht op van 700 yard (640 meter) met een wolkenbasis op 600 voet, met zware regen.
Via radiobakens wordt het vliegtuig richting vliegveld geleidt. De Franeker passeert het vliegveld in oostelijke richting. Men ziet het vliegtuig vanuit Santa Cruz overkomen met het landingsgestel uit en de landingskleppen neer. Het verdwijnt in de regen boven Ghatkopar. Het toestel daalt tot een hoogte van 500 a 600 voet.
Om 8.50 uur lokale tijd raakt de Franeker de heuvel Ghatkopar op 674 voet hoogte, 3 mijl oost-noordoost van het vliegveld. Het toestel crashed en vliegt in brand. Alle 45 inzittenden komen om het leven, waaronder 31 Nederlanders.
De rode lijn is de gevlogen route (bij benadering),
de blauwe lijn de aanvliegroute naar baan 23
De oorzaken:
Op 22 mei 1950 verschijnt het rapport van de Raad voor de Luchtvaart over het ongeval.
Het staat vast dat de Franeker een landing heeft ingezet onder onder veel slechtere weersomstandigheden dan de minima voor Santa Cruz voorschreven. De KLM komt normaliter niet op dit vliegveld, maar andere maatschappijen houden een weerlimiet van 2 mijl (3,2 km) zicht en een wolkenbasis van 1000 voet aan. De heuveltop bij Ghatkopar op een hoogte van 674 voet aan de Oost-NoordOost zijde moet zichtbaar zijn.
De naderingsverkeersleiding gaf een zicht op van 700 yard (640 meter) met een wolkenbasis op 600 voet, met zware regen, dus ver onder de limieten. De heuveltop was niet zichtbaar in het wolkendek.
De piloten waren onbekend met deze landing en hadden onder deze omstandigheden dan ook de landing moeten afbreken.
Maar de ramp met de Franeker blijft omgeven door mysterieuze zaken.
Vreemd ?
Om te beginnen al de eerdere crash met de Roermond op 23 juni bij het Italiaanse Bari, waarvan de oorzaak niet kon worden vastgesteld. Het Amerikaanse gezelschap zou oorspronkelijk met deze rampvlucht naar Nederland terugkeren. Het is opmerkelijk dat kort na elkaar twee KLM vliegtuigen neerstorten die allebei een relatie hadden met de Amerikaanse persreis naar Indië.
Het zou de Nederlandse regering niet goed uitkomen als de succesvolle persreis door sabotage zou zijn beëindigd, maar die geluiden waren er wel volop:
- De plaatselijke verkeersleiding zou het toestel opzettelijk door het slechte weer naar een gevaarlijke landingsbaan hebben geleid.
- Uit het logboek dat tussen de wrakstukken is gevonden, blijkt later de laatste bladzijde te ontbreken. Na 08.16 uur is niets meer vastgelegd.
- Uit de aantekeningen van de verkeersleiding zijn passages veranderd of verwijderd.
- De Amerikaanse journaliste Dorothy Brandon was in Manilla uitgestapt omdat zij overtuigd zou zijn dat het vliegtuig (door de Indonesiërs) gesaboteerd zou zijn.
- Vijftig jaar na de ramp verklaart iemand van de Nederlandse Inlichtingendienst dat er geluiden waren opgevangen over een sabotageplan door de Indiase regering als hulp aan de Indonesische regering, maar een definitief bewijs blijft uit.
Het blijven speculaties uit een roerige tijd, want ook de luchtvaart zelf was nog geen betrouwbare en ongevalvrije industrie.
Bronnen:
http://www.aviacrash.nl/paginas/franeker.htm
https://www.hdekker.info/Nieuwe%20map/1949.htm#12.07.1949
https://anderetijden.nl/aflevering/602/De-crash-van-De-Franeker
Boek: De crash van de Franeker. Een Amerikaanse persreis naar Nederlands-Indië in 1949, L. Sweers