Op een weg naast camping Los Alfaques bij het plaatsje San Carlos de la Rápita (Tarragona, Spanje) explodeerde een tankwagen met vloeibaar propyleengas (LPG). Een terrein van 300 vierkante meter werd tot boven de 2000 graden celsius verhit. 102 mensen kwamen direct om in de vuurzee, 140 raakten zeer zwaar gewond. Uiteindelijk liep het totaal aantal doden (officieel) op tot 215, waaronder 10 Nederlanders.
De prelude:
Camping Los Alfaques (nu Camping Alfacs) ligt aan het strand van de Costa Dorada bij het plaatsje San Carlos de la Rápita, in de gemeente Alcanar. De camping beslaat een driehoekig terrein van 200 bij 100 bij 60 meter tussen de N340 en de zee. Het is hoogzomer, op de camping hebben zo’n 1000 gasten uit tal van landen hun tenten en caravans neergezet.
De N340 tussen Tarragona naar Valencia loopt tegenwoordig meer landinwaarts, maar in 1978 slingert de doorgaande weg nog dwars door de kustplaatjes aan de Costa Dorada. Sinds de A7 tolweg in het binnenland is geopend mag er eigenlijk geen gevaarlijk transport meer over deze N-weg.
Rond 12 uur die dinsdag 11 juli 1978 is bij de ENPETROL raffinderij in Tarragona, 100 kilometer noordelijker, een tankwagen van Cisternas Reunidas geladen met propyleen. De tankwagen wordt maximaal beladen met 24 ton vloeibaar gas. De tankwagen bestaat uit een Pegaso trekker en een Fruehauf tanker-trailer uit 1973. De chauffeur gaat op weg met de combinatie naar Puertollano en neemt eerst de N340, de oude kustweg door tal van dorpjes en stadjes, richting Valencia.
De orange pijl geeft de route van de combinatie weer.
Het verloop:
Rond 14.30 uur rijdt de combinatie ten zuiden van het plaatsje San Carlos de la Rápita over de tweebaans weg als er gas uit de tank ontsnapt. Het gas stroomt het terrein van de camping op. Om 14.36 volgt een enorme explosie. De tanker spat uitéén in vier grote delen die al brandend honderden meter ver weg worden geslingerd.
Direct zijn de hele camping en de gebouwen aan de andere kant van de N340 in een vuurzee veranderd. De temperatuur loopt op tot boven de 2000 graden. Op de volle camping exploderen ook de gasflessen in tenten en caravans.
De hulpverleners kunnen de plaats van de ramp nauwelijks bereiken. De brandende tank ligt midden op de weg en delen ervan zijn honderden meters ver weggeslingerd.
De gewonden aan beide zijden van de tank moeten ieder een andere kant op gebracht worden. Aan de kant van Tarragona liggen twee ziekenhuizen vlakbij, die de 58 brandwondpatiënten eerste hulp kunnen verlenen voor ze naar gespecialiseerde centra in Barcelona gaan. De 82 slachtoffers aan de andere kant moeten 160 kilometer per ambulance naar Valencia worden gebracht. Hun overlevingskansen zijn een stuk slechter.
Het duurt drie uur voordat het laatste levende slachtoffer is afgevoerd. De hitte maakt het lange tijd onmogelijk om lichamen te bergen. Pas na dagen wordt het duidelijk hoeveel slachtoffers er ter plaatse zijn gevallen. Op de camping en in de gebouwen worden 102 lichamen gevonden.
Uiteindelijk zouden er ongeveer 300 gewonden zijn, waarvan 140 ernstig. De gewonden worden na eerste behandeling teruggebracht naar hun eigen land om daar in gespecialiseerde brandwondencentra te worden opgenomen. Sommigen komen daar te overlijden. Hoeveel slachtoffers er uiteindelijk aan de ramp zijn overleden is daarom niet precies bekend. Het zou kunnen gaan om maar liefst 270 mensen. Het officiële dodental is 215, waaronder 10 Nederlandse toeristen.
De oorzaken:
Er zijn meerdere hypotheses waarom er opeens gas uit de tank ontsnapte.
Het was een warme dag. De tank was met 24 ton gas geladen. De toegestane tankcapaciteit was maximaal 19,35 ton, maar het overbeladen van de tankwagens was gebruikelijk bij ENPETROL. De raffinaderij had ook geen meetapparatuur om de precieze belading vast te stellen.
Er waren geen overdrukventielen op de tank, wat ook officieel niet nodig was.
De tankwagen was niet speciaal gebouwd voor transport van LPG, maar had na de bouw in 1973 ook corrosieve stoffen vervoerd. Was de constructie daardoor aangetast ?
Was het gas gaan uitzetten waardoor de tank of leidingen waren gescheurd ?
Er waren ook berichten die ervan spraken dat de tankwagen na een klapband tegen een muurtje van de camping was gereden, waarna de lekkage ontstond.
In ieder geval bracht de chauffeur de tankwagen tot stilstand naast de camping. Het zware gas stroomde laag over de grond het campingterrein op en naar de huizen aan de andere kant van de weg. Het gas zou tot ontbranding zijn gekomen bij een discotheek langs de weg, die in de windrichting van het ontsnappende gas lag. De hitte van de gasbrand rondom de tank was voldoende om de 43.000 kubieke meter LPG in de tank te laten exploderen. Dit verschijnsel wordt een BLEVE ( boiling liquid expanding vapor explosion ) genoemd. Dat had met overdrukventielen voorkomen kunnen worden.
De chauffeur zou van zijn transportbedrijf opdracht hebben gekregen de autosnelweg te mijden om geen tol te hoeven betalen, maar het bedrijf ontkende dat. Ook had de chauffeur geen opleiding gehad om te rijden met gevaarlijke stoffen. Hij overleefde de ramp niet.
nr 1, 2 5 en 6 laten de weggeslingerde onderdelen van de combinatie zien.
Bronnen:
https://web.archive.org/web/20060705211825/http://www.unizar.es/guiar/1/Accident/Alfaques.htm (spaans)
https://worldhistoryproject.org/1978/7/11/los-alfaques-disaster (engels)
https://en.wikipedia.org/wiki/Los_Alfaques_disaster#cite_note-UPC-Advances-Prevention-2 (engels)
https://web.archive.org/web/20110723131147/http://www.forgatrans.net/temporal/Alfaques.pdf (spaans)