In de nacht van 3 op 4 april 2023 wordt gewerkt aan het spoor tussen Den Haag en Leiden. Op dit traject zijn vier sporen. Het werk vindt plaats op twee afgesloten sporen, maar het treinverkeer kan doorgaan op de andere twee sporen. Het werk begint rond 01.00 uur. Om 3.25 uur komt een goederentrein in botsing met een werkvoertuig. Vervolgens botst ook een nachttrein op de ravage en ontspoort. De bestuurder van het werkvoertuig komt om het leven, ongeveer 30 passagiers van de nachttrein raken gewond. De ravage is zo groot dat het traject dagenlang niet gebruikt kan worden.
De prelude:
Nederland heeft een dicht en intensief bereden spoorwegnet. Het is dan ook logisch dat er veel onderhoud in de nacht moet plaatsvinden, maar ook ‘s nachts gaat het spoorwegverkeer gewoon door. Het afsluiten van een compleet baanvak leidt tot veel problemen in de dienstregeling en in de service aan reizigers, die ook ‘s nachts nog graag per trein naar hun bestemming willen.
Het baanvak tussen Den Haag en Leiden heeft vier sporen. Daarom is er besloten het baanvak tijdens de werkzaamheden niet geheel af te sluiten, maar twee sporen in dienst te houden. Dat is wel een risico voor de baanwerkers, die bij alles wat ze doen rekening moeten houden met langsrijdende treinen. Er zijn dan ook allerlei protocollen voor de communicatie tussen de werkmensen aan het spoor en de treindienstleiding, die op aanvraag even een pauze in het treinverkeer kan inlassen.
Die nacht zal er elk uur in beide richtingen een nachttrein rijden tussen Rotterdam via Den Haag en Leiden naar Amsterdam en Utrecht. Ook het goederenvervoer kan doorgang vinden.
Op het rangeerterrein Kijfhoek bij Zwijndrecht staat die nacht een met kalk geladen goederentrein van DB Cargo klaar voor de rit via Den Haag en Leiden naar Tata Steel in Beverwijk. Vanuit Utrecht zal de nachttrein over Amsterdam en Haarlem naar Den Haag en Rotterdam gaan rijden. Ze zullen elkaar bij station Voorschoten passeren op de twee westelijke sporen. De twee oostelijke sporen zijn buiten dienst.
Het verloop:
Om 3.23 uur vraagt de veiligheidsman van aannemer BAM aan de treindienstleider een pauze in het spoorverkeer aan zodat een KRaan Op Lorrie, een KROL, het werkvak kan verlaten bij een oversteekplaats op de kop van station Voorschoten. De treindienstleider wil daar tien minuten mee wachten, zodat de nachttrein in de ene richting en de goederentrein in de andere richting station Voorschoten zijn gepasseerd. De veiligheidsman geeft aan te zullen wachten.
Toch komt om 3.25 uur de zware goederentrein in botsing met de KROL, die dan net het spoor aan het oversteken is. De klap is enorm. De goederentrein rijdt honderden meters door en allerlei wagons ontsporen. De KROL wordt in stukken alle kanten uit opgeworpen, ook op de rails van het andere operationele spoor.
De nachttrein is om 3.23 uur uit Leiden vertrokken en rijdt net op volle snelheid als de ravage bij station Voorschoten opdoemt. De trein, bestaande uit vier rijtuigen van het type VIRM, botst met 137 km/u op de brokstukken van de KROL.
De voorste rijtuigen ontsporen en komen in het weiland naast de baan terecht.
De bestuurder van de KROL komt bij de aanrijding om het leven. Zeker 30 passagiers van de nachttrein raken gewond, waarvan 19 ernstig.
De rampbestrijding:
De twee enorme klappen schudt Voorschoten abrupt wakker. Bij 112 stromen de telefoontjes binnen. Bij de treindienstleiding zien ze dat de spanning van de bovenleiding is weggevallen, maar ze krijgen geen contact met de machinisten. Om 3.37 uur komen de eerste hulpdiensten ter plaatse. Het duurt even voordat ze in het donker een beeld hebben van wat er gebeurd is. Intussen strompelen passagiers uit de trein door de weilanden. Ze helpen elkaar de treinstellen uit en lopen binnen bij een nabijgelegen boerderij. De bewoners schieten direct te hulp.
De hulpdiensten halen meteen op naar GRIP-1. Omdat de chaos groot is en het niet helemaal duidelijk is hoeveel gewonden er opgevangen moeten worden, wordt op basis van het Trein Incident Scenario 3.4 (trein ongeval met meerdere treinen) ook het Calamiteitenhospitaal in Utrecht opgestart. Er wordt verder opgeschaald tot GRIP-3.
Nadat de gewonden zijn afgevoerd en het dag wordt, is de omvang van het ongeval pas goed te zien. Drie van de vier rijtuigen van de VIRM liggen naast de rails en in het weiland. Meerdere wagons van de kalktrein zijn vernielt en hun lading ligt tussen de sporen. De kop van het perron van station Voorschoten is verwoest.
Het bergingswerk zal vele dagen in beslag nemen. Er moet een dijk aangelegd worden door het weiland naar de VIRM rijtuigen, zodat zware kranen de rijtuigen van de rails en uit het weiland kunnen takelen. Op diepladers worden ze over de weg afgevoerd. De kalk moet worden weggezogen en de rijtuigen en wagons die nog op de rails staan afgevoerd. Pas daarna kan het herstel van de sporen, de bovenleiding, de seininfrastructuur en het perron beginnen. Pas op 20 april kon de dienstregeling worden hervat.
Rechtsboven staat de goederentrein.
Op de kop van het perron is de oversteekplaats voor werkvoertuigen.
De oorzaken:
Het onderzoek naar de oorzaken is nog niet afgerond.
Het lijkt erop dat zowel de treindienstleider als de veiligheidsman van aannemer BAM wisten dat het treinverkeer nog niet stilgelegd was, maar dat de bestuurder van de KROL daarvan niet op de hoogte was.
Bronnen:
https://www.treinreiziger.nl/feiten-op-een-rij-wat-weten-we-over-het-treinongeluk-in-voorschoten/