De KLM Douglas DC-3 PH-TCR , op weg van Amsterdam naar Stockholm, overtrekt na de start van het vliegveld Kastrup bij Kopenhagen en stort loodrecht naar beneden. In de fel brandende resten komen alle 22 inzittenden om.
De prelude:
De DC-3 is na de oorlog het werkpaard van de luchtvaartindustrie. Het toestel werd in grote aantallen in de Tweede WereldOorlog gebouwd als militair transportvliegtuig en later in passagiersuitvoering gebruikt door vrijwel alle luchtvaartmaatschappijen. Ook de KLM had er vele, die ook lang in dienst bleven. Ze hadden een bereik van 1800 kilometer en haalden een snelheid van 285 km/u. Er konden 21 passagiers mee.
De PH-TCR kwam op 24 oktober 1946 in dienst bij de KLM. Op zondag 26 januari 1947 is de PH-TCR op weg van Schiphol naar Stockholm, met een tussenstop in Kopenhagen.
Om 14.58 uur landt het vliegtuig in Kopenhagen, door sterkte tegenwind een half uur te laat. Er stappen drie passagiers uit, en twaalf in voor de vlucht naar Stockholm. Aan boord is ook prins Gustav Adolf van Zweden.
Het verloop:
Om 15.31 uur start de Dakota weer. Het weer is koud, maar goed om te vliegen. Al meteen na de start stijgt het toestel wat sneller dan normaal. Die stijghoek wordt steeds groter, tot het toestel op een hoogte van 100 meter overtrekt (“stalled“) en meteen in een steile duikvlucht raakt. De PH-TCR spat in een vuurbal uitéén in de weilanden, ongeveer een kilometer voorbij het einde van de baan.
Van het toestel en de inzittenden worden slechts fragmenten teruggevonden. Alle 22 inzittenden komen om het leven, waaronder 7 Nederlanders.
De oorzaken:
Bij het overtrekken of “stallen” is de hoek tussen de vleugels en de luchtstroom te steil geworden, waardoor de vleugels geen draagvermogen meer kunnen leveren. Het corrigeren van een stall op lage hoogte is vrijwel onmogelijk, omdat het vliegtuig in een steile duikvlucht komt. Op grotere hoogte is er wel speelruimte om het toestel uit de stall te halen, maar de PH-TCR vloog tijdens de stall op 100 meter hoogte. De cockpitcrew was kansloos.
Uit onderzoek blijkt dat een leerling vliegtuigmonteur bij het gereedmaken voor het vetrek was vergeten een klamp te verwijderen die het hoogteroer vastzet tegen het klapperen in de wind als het vliegtuig geparkeerd staat. Deze elevator locking pin was voor de start niet verwijderd. De Raad voor de Luchtvaart constateerde dat de fout bij de piloten lag, omdat zij de afwezigheid van de locking pin en de juiste werking van de roeren hadden moeten controleren. Maar ze hadden haast: ze waren echter een half uur te laat aangekomen en hadden met Prins Gustav Adolf een hoge passagier aan boord, die ze op tijd naar Stockholm wilden brengen.
Doordat de elevator locking pin de hoogteroeren vasthield, konden de piloten het vliegtuig niet besturen.
De lessen:
De locking pins zijn nu van felgekleurde vaantjes voorzien. De pre-start checklists eisen dat de bemanning de juiste werking van de roeren en instrumenten controleert voor de start en een inspectieronde maakt rond het vliegtuig. Toch komt het nog altijd voor dat een vliegtuig opstijgt met niet goed gesloten deuren, niet verwijderde locking pins of afgedichte luchtdruk- en snelheidsmeters.
Automatische waarschuwingssystemen kondigen nu met veel lawaai en het trillen van het stuurwiel (de stick-shaker) aan dat het vliegtuig in een stall terecht dreigt te komen.