Op de avond van 14 november 1946 komt de KLM DC-3 C47A (Dakota) PH-TBW vanuit Londen aan boven Schiphol. Er is druk vliegverkeer en het zicht is slecht. Als het vliegtuig toestemming krijgt om te landen, slaagt de piloot er ook na 3 pogingen niet in het vliegtuig goed “op te lijnen” met de landingsbaan en crashed kort voor baan 05-23. Alle 26 inzittenden komen om.
De prelude:
De DC-3 Dakota is één van de meest legendarische vliegtuigen ooit gemaakt. Het vliegtuig, dat in 1935 in productie kwam, was voor vele doelen inzetbaar en werd dan ook in de Tweede Wereld Oorlog op grote schaal ingezet. In totaal werden er 10655 DC-3’s gebouwd, waarvan velen nog steeds vliegen, waaronder bij de Dutch Dakota Association (hun eerste DC-3 stortte op 25 september 1996 neer in de Waddenzee).
De KLM vloog ermee sinds 1936 tot in de jaren zestig.
Op donderdagmiddag 14 november 1946 vertrekt de PH-TBW van het vliegveld Croydon bij Londen naar Schiphol. Het toestel wordt daar rond 18.55 uur verwacht maar is laat. Er is dan druk vliegverkeer op Schiphol en het zicht is slecht door laaghangende bewolking en buien.
De bemanning krijgt niet direct toestemming om te landen, maar kan om 19.35 uur baan 05-23 gaan aanvliegen. Deze baan heeft extra slechtzicht voorzieningen, waaronder twee peilbakens PHA2 op 500 meter voor baan 23, en PHA5 bij Zwanenburg. Het vliegtuig zou op de instrumenten en met peilingen van het radiobaken PHA2 gaan landen.
Het verloop:
De gezagvoerder krijgt de Dakota niet goed voor de baan en moet nog een keer rondgaan. Het lukt ook de tweede keer niet om recht voor de baan uit te komen, en de DC-3 maakt weer een doorstart. Bij de derde poging krijgt de piloot de landingsbaan wel in zicht. De hulp van het peilbaken PHA2 wordt stopgezet. Maar bij het maken van de laatste linkerbocht raakt de piloot alsnog het zicht op de baan kwijt en moet snel overschakelen op de instrumenten. Dat lukt niet goed. De DC-3 vliegt in de linkerbocht te langzaam, glijdt weg en raakt met een vleugel de grond. Het stort neer in de polder 150 meter voor de baan 05-23, en vliegt direct in brand.
Alle 21 passagiers en de 5 bemanningsleden komen om het leven. Onder de passagiers bevond zich schrijver Herman de Man.
De crashsite bevind zich naast de Aalsmeer baan, die toen in aanleg was.
De oorzaken:
Vliegen ging in die tijd nog op gevoel en zicht. Het zicht was door de laaghangende bewolking slecht. De hulpmiddelen om met slecht zicht te landen stonden nog in de kinderschoenen. De vlieger kon zich niet voldoende oriënteren om zijn positie ten opzichte van de landingsbaan goed in te schatten. Na de eerste tweede pogingen zal de stress zijn opgelopen in de cockpit. De drang om toch te landen zal hoog zijn geweest. Mogelijk heeft de crew de hoogte-, snelheids- en hellingshoek-meters niet meer afgelezen tijdens de laatste poging om toch op de baan uit te komen, waarbij het zicht op de baan ineens wegviel en teruggevallen moest worden op de instrumenten.
De DC-3 stond al jaren bekend met het fenomeen dat bij bochten met lage snelheid het toestel afgleed. De gezagvoerder was zich dat onvoldoende bewust en had daar ook onvoldoende routine mee opgedaan, aldus de Raad voor de Luchtvaart.
De lessen :
Er werd als sinds de oorlog volop geëxperimenteerd met radiobakens en instrumenten om landingen ook tijdens slecht zicht mogelijk te maken.
Uiteindelijk ontstond een systeem met koers- en positie-radiobakens. Automatische landingssystemen (ILS) maken ook heden ten dage nog gebruik van deze vrij eenvoudige technieken, al zijn de westerse vliegvelden en vliegtuigen tegenwoordig uitgerust met veel complexere computergestuurde landingssystemen, waarmee ook bij nul meter zicht nog – geheel automatisch – veilig geland kan worden. De verregaande automatisering van de vliegtuigbediening maakt het onmogelijk om bij te lage snelheden ongewenste manoeuvres uit te voeren.